Bezuinig Niet Onevenredig Op Kunst En Cultuur

Brief aan de onderhandelaars voor het regeerakkoord

23 september 2010

• Bezuinig Niet Onevenredig Op Kunst En Cultuur •

Geachte heren Rutte, Verhagen en Wilders,

Wij begrijpen dat in deze tijden van crisis ook gedacht wordt aan bezuinigingen op kunst, cultuur

en erfgoed. Echter, naar verluidt bestaat het voornemen de Rijksbegroting voor deze sector met € 200 miljoen te verlagen. Wanneer we ervan uitgaan dat het onroerende deel hiervan buiten beschouwing wordt gelaten, betekent dat voor het resterende deel van de sector een bezuiniging van meer dan 35%*. Daarbij dienen de reeds aangekondigde bezuinigingen van gemeenten en provincies nog te worden opgeteld. Wij willen u er graag op wijzen dat dit niet alleen voor de culturele sector, maar ook voor de samenleving als geheel, verstrekkende gevolgen zal hebben.

Cultuursector is veel meer waard dan alleen de investering van de overheid

De creatieve sector - waarvan een belangrijk deel van wereldklasse - is een breed erkende groeidiamant in de Nederlandse economie. Iedereen weet of kan weten dat kunst en cultuur een enorme economische impact hebben. Het multipliereffect van de ‘bedrijfstak’ is gigantisch, een machtig veelvoud van het veel kleinere bedrag dat kunst en cultuur krijgt toebedeeld**.

Maar kunst en cultuur zijn nog veel meer waard. Bij internationale promotie en op de toeristische markt, bijvoorbeeld. In onze steden, in wijken en op scholen en bij het enthousiasmeren en ontwikkelen van talent. Maar ook op de arbeidsmarkt, bij toeleveringsbedrijven, in de horeca. Voor bedrijven zijn cultuurklimaat

en infrastructuur essentiële vestigingvoorwaarden; internationale ondernemers kiezen voor

steden en regio’s met een bloeiend cultureel leven. Kunst en cultuur zijn dus veel meer dan de optelsom van zichzelf. Ze zijn een publieke zaak en essentieel voor menselijke, maatschappelijke en economische ontwikkeling. Niet voor niets is de creatieve industrie door het innovatieplatform uitgeroepen tot een sleutelgebied van de Nederlandse economie, in het goede gezelschap van andere erkende sterktes zoals voedsel, water, bloemen en chemie. Op elk van deze terreinen is objectief vastgesteld dat Nederland op wereldniveau functioneert.

Subsidie is geen doel maar middel. Subsidie was en is nooit een doel op zich, maar een middel om kunst en cultuur te laten bloeien, in verscheidenheid en diversiteit. Met als hoger doel een rijkere en aangenamere samenleving. Dat kunst en cultuur zichzelf niet geheel kunnen terugverdienen, is geen teken van zwakte, maar een vorm van reële kwetsbaarheid. De cultuursector heeft de afgelopen decennia de eigen verdiensten stevig weten

op te voeren. Waar mogelijk trachten instellingen met elkaar te besparen en te innoveren, zoals het een creatieve sector past. Ook wordt voortdurend hard gewerkt om de toegankelijkheid voor zoveel mogelijk mensen te bevorderen.

De maatregelen die zijn genomen om kunstenaars en instellingen in staat te stellen meer eigen inkomsten te genereren en zo onafhankelijker te worden van de overheid, hebben alleen kans van slagen als de overheid daarvoor de basis legt. Een combinatie van cultuurbeleid en fiscaal economisch beleid kan daartoe nieuwe perspectieven bieden.

Daarom vragen wij u met klem om onevenredige bezuinigingen te voorkomen en kunst en cultuur te bezien in een brede visie op de toekomst.

* Prognose bezuinigingen op kunst en cultuur, Kunsten ‘92, september 2010

** ”Kunst en cultuur, het investeren waard”, onderzoek naar economische betekenis, Berenschot, 29 augustus 2010

Was getekend: zie bijgevoegde lijst

Bedrijfsleven, politiek en wetenschap

Peter de Wit President-directeur Shell Nederland B.V.

Jos Nijhuis President-directeur Schiphol Groep

Hans Wijers CEO Akzo Nobel

Jean Francois van Boxmeer Voorzitter Raad van Bestuur / CEO Heineken NV

Jan Westerhoud President-directeur Europe Container Terminals (ECT)

Saskia van Walsum Directeur Concordia Fund BV

Marjolein Warburg Directeur Rotterdam Port Promotion

Antony Burgmans Oud-voorzitter Raad van Bestuur van Unilever

Karel Vuursteen Oud-bestuursvoorzitter Heineken, vele commissariaten

Wim Kok Voorzitter Raad van Toezicht Het Nationale Ballet, vele bestuursfuncties

Louise Gunning Voorzitter Raad van Bestuur AMC

Jaap de Hoop Scheffer Voormalig secretaris-generaal NAVO

Volkert Doeksen CEO Alpinvest

Derk Sauer Journalist, uitgever en mediaondernemer

Trude Maas-de Brouwer Onafhankelijk toezichthouder, oud-Eerste Kamerlid

Sylvia Tóth President Tóco USA en Tóco d’Azur, vele bestuursfuncties

Victor Halberstadt Hoogleraar economie aan de Universiteit van Leiden

Thony Ruys Oud-voorzitter Raad van Bestuur Heineken N.V.

Wiebe Draijer Managing partner Benelux McKinsey&Company

René Smit Voorzitter College van Bestuur Vrije Universteit Amsterdam

Marlou Banning Divisie Directeur De Nederlandse Bank

Theo Bremer Oud-partner Stibbe

Bernard Welten Hoofdcommissaris Politie Amsterdam - Amstelland

Peter Wakkie Spinath en Wakkie Advocaten / oud-lid Raad van Bestuur Ahold

Piet Moerland Voorzitter Raad van Bestuur Rabobank

Michiel Boersma Oud-CEO Essent

Haddo Meijer Oud-voorzitter Raad van Bestuur Koninklijke P&O Nedlloyd NV

Ton Rombouts Burgemeester van ’s-Hertogenbosch

Sigrid van Aken Managing Director van de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro

Loterij en de Sponsor Bingo Loterij

Peter Mensing Senior vice president Booz Consulting

Joanne Kellermann Directielid van De Nederlandsche Bank NV

Rudy Voogd Advocaat en oud-notaris / adviseur NautaDutilh

Sir Peter Jonas Oud algemeen directeur van English National Opera

Dolf Segaar Advocaat, partner en bestuursvoorzitter van CMS Derks Star Busmann NV

Frans van Lanschot CEO ABN AMRO Mees Pierson Nederland

Francine Houben Oprichter en creatief directeur Mecanoo architecten b.v.

Gert Jan Kramer Oud-directeur Fugro

Marry de Gaay Fortman Partner Houthoff Buruma

Alexandra Jankovich Directeur Spark & Co.

Paul Mackay Executive Council of the General Anthroposophical Society, Dornach

Switzerland

Charlie Martens Algemeen directeur van Ballast Nedam Ontwikkelingmaatschappij

Albert Rouwendal Algemeen directeur Mövenpick Hotel Amsterdam City Centre

Joep Brentjens Oud-CEO VNU

Hans Andersson Oud-partner Andersson Elffers Felix

Tineke Bahlmann Voorzitter van Commissariaat voor de Media

Paul Rüpp Voorzitter College van bestuur Avans Hogeschool

Margot Scheltema voormalig financieel directeur Shell Nederland

Oscar van Agthoven Partner BDO

Martin van Pernis Oud-Bestuursvoorzitter Siemens Nederland

Roger Dassen Bestuursvoorzitter en lid van de Global Executive van Deloitte

Dick de Beus Oud-directievoorzitter van PGGM

Isaac Kalisvaart Rabo Bouwfonds MAB

Jan Doets Doetsconsult, Voormalig directeur Vastgoed Ontwikkeling ING

Ad van Liempt Raad van toezicht Nationaal Historisch Museum

Bart Okkens Oud-notaris, lid Unibail-Rodamco’s Supervisionary Board

Sander Dikhoff Advocaat media entertainment / partner Bousie Advocaten

Fatma Waheb Wassie Verenigde Naties New York

Pauline Kruseman Commissaris Triodos Cultuurfonds

Inge van der Vlies Hoogleraar Staats- en Bestuursrecht, kunst en recht

Erik Jurgens Oud-voorzitter NOS

Coert Beerman Directievoorzitter Rabobank Rotterdam

Sjaak Bruinsma Partner KPMG

Jessica Mahn Partner KPMG

Jochem Ybema Siemens Nederland

Chris van den Bol Independent Financial Services Professional

Piet Jonker Algemeen directeur Dunea NV Duinwaterbedrijf Zuid-Holland

Saskia Reuling Advocaat/mediator DLA Piper Nederland

Aart van Bochove Commissaris o.a.: Inalfa Roof Systems Group BV, EBAG BV en Wittebrug

Autogroep

Rutger Koopmans Besturen o.a.: Ronald McDonald VU Huis/Kinderstad, NICCT / BID Challenge

/ Ajax Ledenraad.

Frank Kuytert Directeur Verhaaf Party Catering

Roger Peverelli Partner VODW

Johan van der Werf Oud-CEO Aegon

Peter Yspeert Advocaat bureau Yspeert VWL advocaten

Ankie Verlaan Voorzitter Amsterdamse federatie van woningcorporaties

Ruud Nederveen Burgemeester Bloemendaal

Maryem van den Heuvel Ministerie Buitenlandse Zaken

Anthonie Stal Zelfstandig adviseur

Frans Weisglas Oud-voorzitter Tweede Kamer

Jeltje van Nieuwenhoven Oud-voorzitter Tweede Kamer

Kunstinstellingen

Van Gogh Museum Axel Rüger - directeur

Hermitage Amsterdam en De Nieuwe Kerk Ernst Veen - directeur

Museum Boijmans van Beuningen Sjarel Ex - directeur

Rijksmuseum Amsterdam Wim Pijbes - hoofddirecteur

Groninger Museum Kees van Twist - directeur

Kröller-Müller Museum Evert van Straaten directeur

Haags Gemeentemuseum Benno Tempel - directeur

Frans Hals Museum Karel Schampers - directeur

Stedelijk Museum Amsterdam Patrick van Mil - zakelijk directeur

Nationaal Historisch Museum Erik Schilp - algemeen directeur

Van Abbemuseum Charles Esche - directeur

Tropenmuseum Lejo Schenk - directeur

Museum Het Rembrandthuis Janrense Boonstra - directeur

Joods Historisch Museum Joel Cahen - directeur

Centraal Museum Utrecht Edwin Jacobs - directeur

Rijksmuseum van Oudheden Wim Weijland - directeur

Het Concertgebouw NV Simon Reinink - directeur

De Nederlandse Opera Truze Lodder - zakelijk directeur

De Nederlandse Opera Pierre Audi - artistiek directeur

Het Nationale Ballet Ted Brandsen - artistiek directeur

Het Nationale Ballet Stijn Schoonderwoerd - zakelijk directeur

Nederlands Dans Theater Jet de Ranitz - directeur

Rotterdams Philharmonisch Orkest Hans Waege - directeur

Koninklijk Concertgebouworkest Jan Raes - directeur

ASKO | Schönberg Reinbert de Leeuw - dirigent

Holland Symfonia Stan Paardekoper - directeur

Nederlands Philharmonisch Orkest Rob Streevelaar - directeur

Nederlandse Bachvereniging Jos van Veldhoven - artistiek leider

Het Brabants Orkest Arthur van Dijk - zakelijk leider

Orkest van de 18e eeuw Frans Brüggen - artistiek leider

Nationale Reisopera Guus Mostart - intendant

De Doelen Gabriël Oostvogel - directeur

Muziekgebouw aan ‘t IJ Tino Haenen - algemeen en artistiek directeur

Muziekcentrum Vredenburg Nanette Ris - directeur

Oerol Festival Joop Mulder - directeur

Mobile Arts / Parade Nicole Van Vessum - directeur

Holland Festival Annet Lekkerkerker - zakelijk directeur

Theater Festival Boulevard Geert Overdam - directeur

Nederlands Theater Festival Jeffrey Meulman - directeur

Grachtenfestival Lidy klein Gunnewiek - directeur

Stadsschouwburg Amsterdam Melle Daamen - directeur bestuurder

Koninklijke Schouwburg Oscar Wibaut - directeur

Rotterdamse Schouwburg Jan Zoet - directeur

Stadsschouwburg Utrecht Lucia Claus - directeur

Koninklijk Theater Carré Bart van Heugten - adjunct-directeur

Deventer Schouwburg Alex Kühne - directeur

Nederlands Filmfestival Willemien van Aalst - directeur

International Documentary Filmfestival Amsterdam Ally Derks - directeur

International Film Festival Rotterdam Rutger Wolfson - directeur

EYE Film Instituut Sandra den Hamer - directeur

Nexus Instituut Rob Riemen - oprichter / directeur

Toneelgroep Amsterdam Ivo van Hove - directeur

Orkater Marc van Warmerdam - directeur

Noord Nederlands Toneel Ola Mafaalani - artistiek leider en algemeen directeur

Ro Theater Bram de Ronde - zakelijk leider

Onafhankelijk Toneel Corry Prinsen - zakelijk leider

Het Zuidelijk Toneel Matthijs Rümke - artistiek leider

Prins Bernhard Cultuurfonds Adriana Esmeijer - directeur

Theater Instituut Nederland Henk Scholten - voorzitter directieoverleg sectorinstituten

Nederlands Architectuur Instituut Ole Bouman - directeur

Vereniging van Openbare Bibliotheken Ap de Vries - directeur

Kunsten ‘92, vereniging voor kunst, cultuur en erfgoed Ad ‘s-Gravesande - voorzitter

Vereniging Rembrandt Martijn Sanders - voorzitter

Jean van de Velde - regisseur

Abdelkader Benali - schrijver

Erik Gerritsen - oud-directielid Concertgebouw / interim

manager KIT

Han Bakker - intendant Dordrecht / o.a. oud-directeur Dogtroep

Rencensie CIRQUE ici in "DE Piste" augustus 2010

Scorelijstjes, ranglijstjes, Tilburg evenementenstad

In een tijd waarin de scorelijstjes, rangvolgordes, idols-lijstjes, lijstjes met traktaties, etc. opgeld doen figureert er ook al enige jaren een competitie waarin steden zich graag terugzien in de top tien van de evenementensteden. Wat is daar nu de betekenis van? “Citymarketing” zult u ongetwijfeld antwoorden, of “de stad op de kaart zetten”, ook al zo’n verschrikkelijke one-liner. Als je je in die lijstjes verdiept gaat het vooral om getallen, hoe meer bezoekers, hoe beter. Aantallen die oncontroleerbaar zijn en dus ook nooit gecontroleerd worden maar voetstoots worden aangenomen en – niet onbelangrijk – door de media gretig worden overgenomen. De eerste vraag die na afloop van een evenement of festival wordt gesteld is: hoeveel bezoekers hebben jullie gehad, waren het er meer of minder dan verleden jaar? Je kunt er vergif op in innemen wat de volgende dag de kop van het artikel in de krant zal zijn. Zo kortzichtig zit het in elkaar.

Tilburg blijkt op de ladder van de evenementensteden fors gezakt te zijn, het zij zo. Komen daar meer of minder bezoekers door bij de volgende editie? Ik denk het niet. Bezoekers hebben belangstelling voor de kwaliteit van het programma of komen voor de sfeer en gezelligheid. Daar moet een festival of een evenement op beoordeeld worden. Daarin schuilt de kracht en de aantrekkelijkheid van een evenement. Dat zijn de gronden waarop overheden en culturele fondsen financiële steun geven. Met de bezuinigingen in het vooruitzicht zal dit alleen maar zwaarder gaan wegen en dat hoort ook zo. Of anders gezegd, programmeurs en organisatoren maak je borst maar nat. Meer van hetzelfde doen we al veel te veel in ons land, probeer je te onderscheiden. Het publiek is immers verwend en kan dagelijks uit een riant kwaliteitsaanbod kiezen. En zelfs thuis blijven loont met een veelheid aan digitaal aanbod op RTV en DVD. Dan wint kwaliteit altijd.

Daar is Tilburg goed in voorzien, met een breed aanbod in sport en cultuur, top en breed geprogrammeerd, inhoudelijk interessant, cultureel divers, mainstream en avant-garde. Een scala waar je mee voor de dag kunt komen zoals Mundial, Incubate, L’Avventura, WielerZesdaagse, Tilburgse kermis, Meimarkt, Stranger Than Paranoia, Tilburg danst en Tilburg zingt, etc, etc. Ik heb me niet willen verdiepen in de scores van al dit moois. Ik was wel verrast door het feit dat dit pakket de gemeente slechts € 200.000 zou kosten. Dan zit je echt voor een dubbeltje op de eerste rij. Dit is met weinig eigen geld veel geld van elders genereren. Daar heeft het gemeentebestuur kennelijk een goede snaar voor ontwikkeld. Veel culturele evenementen worden mede betaald door andere overheden en culturele fondsen. Wel slim, maar niet voldoende. Culturele fondsen zullen meer en meer gaan kijken of de lokale overheden hun verantwoordelijkheid ook werkelijk nemen.

Ik heb in mijn functie van interim directeur van Paradox de stad leren kennen als een vooruitstrevende, boeiende en interessante stad, een stad met dames en heren, jongens en meisjes ook, die vooruit willen, met innoverende maar ook reële ambities in sport, kunst en cultuur. Het was er erg plezierig werken, zowel met bestuurders als met de collega’s van de professionele instellingen. Het was bijzonder te ontdekken dat het ontbreken van enig cultuurhistorisch erfgoed de ruimte biedt om vrij naar de toekomst te kunnen kijken, te innoveren, groot en kleinschalig. Er wordt samengewerkt, er is grote betrokkenheid bij de gang van zaken in de stad en de lokale politiek, en – last but not least - er wordt keihard gewerkt met soms te krappe budgetten. Dat moet je koesteren. Daar mag je ook op bezuinigen mits je in vernieuwende ontwikkelingen blijft investeren. Het ondernemerschap van de programmeurs en organisatoren staat er borg voor dat het zal renderen, ook in economische zin.

Enkele voorbeelden die me aanspreken.

Mundial maakt een koerswijziging door die is gericht op een nieuw - cultureel divers - perspectief. Dat verdient respect en steun. Het festival INCUBATE heeft zich in no time ontwikkeld tot een van de troetelkindjes van de culturele fondsen. Timmert landelijk en internationaal aan de weg en biedt een kwaliteitsaanbod in haar eigen genre. De eerste editie van de Wielerzesdaagse lijkt te blijven steken bij een fraaie poging. Jammer want ik denk dat je de Tilburgers er een groot plezier mee doet. Ik was er en heb genoten. L’Avventura, een cultureel kleinood dat voor een dubbeltje wordt georganiseerd. Een stad met ambities moet de kleinschaligheid koesteren. Dat is de kraamkamer van de toekomst. Dat heeft de Hogeschool voor de kunsten van Fontys goed begrepen: GET OUT, kijk en geniet.

En dan tenslotte toch maar een keer over aantallen. Alle evenementen en festivals worden zonder uitzondering goed bezocht. Organisatoren en programmeurs hebben daar een goed oog voor. Marketing en publiciteit zitten doorgaans goed in elkaar maar kan nog veel beter.

Tilburg onderscheidt zich met een breed – internationaal - georiënteerd aanbod van festivals en evenementen, dat interessant is voor haar inwoners en dat er niet voor schroomt om deuren en ramen wijd open te zetten. Dat verdient politieke, bestuurlijke en financiële steun. Met ranglijstjes bereik je dat niet.

Wim Claessen